به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: این روزها دیگر باورش سخت نیست که بیخ گوش مشهد، یکی از بزرگترین فجایع زیست محیطی کشور در حال وقوع است؛ چرا که سالها زنگ خطر آن توسط رسانهها به صدا درآمده و پیامدهای زیست محیطی و بهداشتی آن گوشزد شده است. تصور کنید مزارع انبوهی از گوجه فرنگی، خیار، بادمجان، سبزی، ذرت، خربزه و برخی دیگر از صیفی جاتی که از رودخانهای تاریخی که دهه هاست به جای آب، فاضلاب در آن جاری است، آبیاری میشود و به سفره مردم میرسد، فاجعهای که اول از همه سلامت همگانی را هدف گرفته است و البته پیامدهای جدی زیست محیطی هم به دنبال دارد. سال ۹۸، رزم حسینی استاندار وقت خراسان رضوی خیلی واضح و به صراحت این فاجعه را توصیف کرده و گفته بود: باید بروید و از نزدیک فاجعه انسانی رخ داده در نزدیکی شهر مشهد را ببینید، همه ما در برابر این موضوع مسئول هستیم، در محدوده کشفرود ۷ هزار هکتار زمین دچار آلودگی شده است.
آخر هفتهای که گذشت، مشهد میزبان معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بود تا چالشهای زیست محیطی این کلان شهر به صورت عینی پیش چشم متولی محیط زیست کشور قرار گیرد! در این بین، بازدید علی سلاجقه از کشف رود به عنوان یکی از مهمترین چالشهای زیست محیطی مشهد و چه بسا کشور جالب توجه و اظهارات وی قابل تامل بود. رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور در این بازدید که البته جزئیات اظهارات وی بر اساس خبر منتشر شده در خبرگزاری رسمی دولت (ایرنا) بررسی شده، صرفا به توضیح واضحاتی که سال هاست توسط رسانهها به صورت مداوم و پیگیرانه فریاد زده میشود، بسنده کرد و خبری از اقدام عملی برای حل مشکلات عمیق زیست محیطی کشف رود نبود. او در بخشی از اظهارات خود گفت که «به طور میانگین روزانه ۴۰۰ تانکر فاضلاب به صورت مستقیم در رودخانه کشفرود مشهد تخلیه میشود که با این مشکل این رودخانه تبدیل به فاضلاب رود شده است!» بله آقای معاون رئیس جمهور، کشف رود، لجن رود شده، ولی این حرف تازهای نیست!
دو دهه است که رسانهها این را گفته اند و سامان دهی آن را مطالبه کرده اند، از دهه ۸۰ که مطالبه کشف رود به صورت جدی در دستور کار خراسان بود، گرفته که به تدوین برنامه ها، وظایف و مسئولیتهای مشخص برای هرکدام از دستگاههای اجرایی منجر شد و البته باز هم در خروجی به نتیجه قابل قبولی نرسید تا تشدید پیگیریها که روندش تا به امروز ادامه یافته است. کاش اعلام میکردید برای زدودن این رودخانه تاریخی از گنداب فاضلاب چه کرده اید و چه میخواهید بکنید؟
برای اطلاع شما عرض میکنیم که معضل کشف رود، داستان امروز و دیروز نیست، قصه تلخ دههها بی توجهی و گاه اهمال است که حالا به گره کوری بدل شده است، بارها و بارها، مسئولان و روسای مختلف سازمان حفاظت محیط زیست کشور از کشف رود بازدید کرده و قول و وعده دادند و سامان دهی را مطالبه کردند، اما وضع همان طور است که دیدید، آب از آب تکان نخورده و وضعیت بدتر شده است، پس شما راه گذشتگان را نروید و به جای تکرار مکررات، اقدامی عملی برای سامان دهی کشف رود انجام دهید. نسخه شفا هم موجود است و راه هم مشخص؛ وقتی پس از سالها پیگیری مداوم در دهههای ۸۰ و ۹۰، دوباره و در سال ۹۸ پرونده سامان دهی کشف رود را از زیر خرمن خرمن خاک بیرون کشیدیم و در روزنامه خراسان از «۲ دهه کشت مرگ در کشف رود» گفتیم، مسئولان وقت استان همت کردند و در جلسات فشرده، زیر و بم سامان دهی کشف رود را مشخص و اقدامات را برنامه ریزی کردند، هرچند عمر این اقدامات هم به عمر مسئولیتی مسئولان گره خورد و بعد از مدتی دوباره زیر خرمنها خاک رفت. آقای معاون رئیس جمهور، مشکل کشف رود مشخص است، اول این که باید فکری برای این میزان تخلیه فاضلاب تانکری بکنید و چاره کار هم راه اندازی تصفیه خانه سپتاژ است که کارش شروع شده، اما به گره اعتبار خورده است. خب بیایید به جای حرفهای تکراری، مشکل اعتبار این تصفیه خانه سپتاژ که بار بزرگی از آلودگی کشف رود را بر میدارد، حل کنید.
شما در جایی از اظهارات بازدید آخر هفته گذشته خود از کشف رود، توپ را به زمین شهرداری مشهد انداختید و اعلام کردید که «به شهرداری مشهد اعلام میکنیم هر چه زودتر سامان دهی کشف رود را انجام دهند، مسائل اعتباری وجود دارد و شهرداری نیز وضعیت مالی خوبی دارد و اگر نمیتواند از منابع ملی استفاده کند.»، اما آقای رئیس، وضعیت آن طور که به عرض شما رسانده اند، نیست، توپ در زمین دولت است و نوبت اقدام عملی دولت؛ چرا که همین یک ماه پیش معاون شهردار مشهد در پاسخ به مطالبه ما برای اتمام ساخت تصفیه خانه سپتاژ کشف رود اعلام کرد که «شهرداری مشهد با هدف سامان دهی کشف رود، احداث تصفیه خانه سپتاژ را بر عهده گرفته که متاسفانه از ۱۶۰ میلیارد اعتباری که دولت متعهد شده تنها ۳۰ میلیارد آن اختصاص یافته و بقیه اعتبارات بر دوش مدیریت شهری افتاده است، احداث تصفیه خانه سپتاژ در کشف رود وظیفه شهرداری نیست، متاسفانه دولت برای تامین منابع مالی کار خاصی نکرده و به نتیجه رسیدن سامان دهی، در گرو عمل کردن دولت به تعهداتش برای تامین مالی است.» پس نوبت اقدام شماست، بگویید برای تامین اعتبار سامان دهی کشف رود و در راس آن ساخت و تکمیل تصفیه خانه سپتاژ چه کرده اید؟ این را که روزانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ تانکر فاضلاب در کشف رود تخلیه میشود دیگر همه میدانند، از شما انتظار حرف تازهای است، انتظار اقدام و عمل است.
همچنین در گام دوم برای حل بنیادی مشکلات کشف رود، باید فکری برای فاضلاب صنعتی جاری در این رودخانه کرد که البته اقدامات برای تصفیه خانه فاضلاب صنعتی، آن طور که پیگیری کردیم در جریان است، اما باید تسریع شود. آزادسازی حریم و بستر رودخانه و تعریف حریم قانونی برای آن، تعریف جایگزین درآمدی برای افرادی که سال هاست در اطراف کشف رود مشغول کشت و زرع هستند و البته انجام اقدامات بازدارنده قضایی در برابر متخلفانی که سلامت مردم را بازیچه قرار داده اند و از فاضلاب جاری در کشف رود اقدام به کشت و زرع میکنند از دیگر اقدامات مهم پیشنهادی کارشناسان برای رفع مشکل است.
اینها راههایی است که در صورت انجام به گفته مسئولان، متولیان و کارشناسان، بخش زیادی از مشکلات کشف رود را حل خواهد کرد. آقای معاون رئیس جمهور، کشف رود یک معضل کشوری است و عزم ملی میخواهد و اگر غیر از این بود پس از دههها کش و قوس، با بودجههای ناچیز محلی حل میشد. پس، از پیگیریها برای حل مشکل بگویید، از اقدامات خود و رایزنیها در هیئت دولت برای تامین اعتبار بگویید، از پیگیری برای احیای ردیف بودجه اختصاصی کشف رود در بودجه کل کشور بگویید که زمانی ردیف شد و باز به خاطرهها پیوست، متولی اصلی شمایید آقای معاون رئیس جمهور، پس دیگر متولیان دولتی را به خط کنید.